R.G. Tarihi : 13 Aralık 2013 R.G. Sayısı : 28850 TÜRMOB Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliğinden; HAKSIZ REKABETLE MÜCADELE YAZILIMININ MESLEK MENSUPLARINCA KULLANILMASI HAKKINDA MECBURİ MESLEK KARARI ile gündeme gelen Haksız Rekabet (HR) Yazılımının fayda ve zararlarını burada yazmaya çalışacağım..
Haksız Rekabet hakkında ele alınması ve bilinmesi gereken 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) madde hükümleri, 54 ‘üncü maddesinden başlayarak 63 ‘üncü Maddesi de dahil düzenlenmektedir.
Bu maddeleri tek tek yorumlamak mümkündür. Ancak bunlardan ikisi yani 56 ve 57. Maddeleri,
haksız rekabetin varlığının tespiti, meni ve ilanına ilişkindir.
Haksız rekabet, iktisadi rekabetin iyi niyet kurallarına aykırı olan aldatıcı davranış veya başkaca suretle her türlü kötüye kullanılmasıdır.
Haksız rekabet, TTK ‘da herkese karşı ileri sürülebilinen mutlak bir hak olarak kabul edilmiş ve ticari iletmeyle ilgili olması koşulu aranmamıştır.
Haksız rekabet durumları TTK nın 57. Maddesinde 10 bent olarak geniş bir biçimde sayılmıştır.
Burada bizleri yine yukardaki madde gibi yakından ilgilendiren bu bent ise, aşağıdaki gibidir…
TTK Madde 57/ b.10 - İş hayatının koşullarına aykırı davranışlar.
“Rakipler hakkında da cari olan kanun, nizamname, mukavele yahut mesleki veya mahalli adetlerle tayin edilmiş bulunan “ iş hayatı şartlarına riayet etmemek. “ “
Haksız rekabetin hukuki vasıflandırmasını yukarda yazmaya çalıştım.
3568 Sayılı Serbest Muhasebeci Malî Müşavirlik Ve Yeminli Malî Müşavirlik Kanunu ‘nun hantal bir yapıya bürünerek meslek ve meslektaş haklarını koruyabilecek bir yapı oluşturamadığı aşikar ortadadır.
Yapılanma yoksunluğu dolayısı ile meslek mensubunun mükellef karşısında ezilmesi ve itibarsızlaşması, daha da önemlisi asimetrik olamayan bir yönetimin simetrik ve dar bir bakış anlayışı ile yok oluşuna doğru yolculuk etmektedir.
Üst Birlik TÜRMOB ‘un yönetiminde, 90 bin kişilik serbest muhasebeci Mali müşavirleri temsilen 4 kişi varken, 4 bin Yeminli Mali müşaviri 5 kişi temsil ediyor.
Üstelik Birlik başkanı da Yeminli Mali müşavir olmak zorunda.
Buradaki demokrasi ayıbı, açık hukuksuzluk düzeltilmelidir.
Kanaatimce de bu konu, haksız rekabetten daha önceliklidir.
Adaletsiz tutum ve davranışlar eşiğinde haksız rekabet yazılımını gündem ederek sesli, sessz, görsel v.s. yazan, çizen bizler ne kadar kendi etiğimize sahip çıkmaktayız…?
Etik imza etmekle, statükonun bastırdığı işleri yapmakla, haklarımızın korunamayacağı realitesinde yarın SMMM ‘ler ile YMM ‘ler arasındaki didişmeye benzer bir biçimde DENETÇİLER diye bir sorunu da konuşuyor ve yazıyor olmayacak mıyız..?
Ve hatta önümüzdeki Üst Birlik ve Oda seçimlerinde bu önümüzde dağ gibi durmuyor mu…?
Denetçiler, bizleri kimler ve nasıl temsil edecekler diye gruplar, kulisler v.s. yapmayacakalr mı...?
Buyurun kucağınızda yine sorunlar yumağı…
Bu sorunların varlığında defacto olarak, haksız rekabet yazılımı diye bir uygulama dayatılarak yürürlüğe alınmış durumdadır.
Bu haksız rekabet yazılımı, spot bir yaklaşımla düşünüldüğü vakit, bir işe yaramaz gibi görünse de, sonraki zamanlarda mesela 2016 yılı için uygulamanın …şekil ve şartlarına göre olmak kaydı ile… derinliğinde olumlama yaparak analiz edip, eksikleri giderirsek, meslek ve meslektaşa yararlı olacak iyi niyetli bir adımdır.
Sözleşme düzenlemenin takvim yılından dönem pozisyonuna geçmesi olumlu bir yaklaşımdır.
Tahsilat sorununu çözmeye yönelik başarısı tartışılır..
Tabii ki tahsilat poziyonundan yola çıkacak olursak, meslek mensuplarının önemli sorunlarından biri de sözleşmenin feshi durumudur.Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Ve Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik (ÇUEHY),
“Sözleşmenin Feshi
Madde26-Taraflar haklı nedenlerle veya karşılıklı rızaları ile aralarındaki sözleşmeyi her zaman feshedebilirler.
Bu takdirde alınmış olan defter ve belgeler bir ay içinde devir teslim tutanağı düzenlenmek suretiyle sahiplerine geri verilir. Devir teslim gerçekleşmediği takdirde durum meslek mensubu tarafından odaya bildirilir.
Tarafların tazminat hakları genel hukuk kurallarına tabidir.
Ücretin ödenmemesi ve meslek mensubuna tevdi edilen belgelerin sağlıklı ve güvenilir olmaması fesihde meslek mensubunun haklı gerekçesidir. ”
En çok tartışılan,genellik arzeden bu durum veçhile şöyledir…
Fesih de meslek mensubunun haklı gerekçeleri, ücretin mükellef tarafından ödenmemesi ve meslek mensubuna tevdi edilen belgelerin sağlıklı ve güvenilir olmamasına bağlıdır.
Haklı nedenlerle sözleşme karşılıklı rıza ile bitirilrken, mükellefe defter ve belgelerinin otuz gün içinde devir ve teslim tutanağı düzenlenerek teslim edlmesi şarttır.
“ SERBEST MUHASEBECİLİK, SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK DİSİPLİN YÖNETMELİĞİ (31.10. 2000 tarih ve 24216 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.)(Değişiklik, 27. 09. 2007 tarih ve 26656 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.Yürürlük: 27. 09. 2007)
UYARMA CEZASI
Madde 5- Uyarma cezası aşağıdaki durumlarda uygulanır:
a) (27.09.2007 tarih ve 26656 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmeliğin 2. maddesiyle değiştirilen bent; Yürürlük: 27.09.2007) Müşterilerin işlerine karşı, kayıtsız ve ilgisiz kalınması, müşterilerle mesleki konularda yapılacak sözleşme hükümlerine aykırı davranılması, sözleşmenin taraflarca fesh edilmesi hâlinde, iş sahibinin defter ve belgelerinin otuz gün içinde devir ve teslim tutanağı düzenleyerek teslim edilmemesi (Devir ve teslim işleminin gerçekleşemediğinin meslek mensubu tarafından Odaya bildirilmesi durumu hariç.), “
HaksızRekabet veya daha da açık olacaksa haksız neden diye bir ibare, ÇUEHY 26.madde de yok farkındaysanız.Haklı Nedenlerle diye var…
Mükellefin her türlü durumda bu fiili kullanarak, sözleşmeyi feshetme gibi bir demoklesin kılıcını elinde bulundururken, boyunu posunu artık beğenmiyorum gibi salak / saçma nedenleri haklı neden gibi göstererek meslek mensubuna zarar verebilir.Vermekte hatta…
Bu aşamada işte meslek mensubu sorgulayarak kusurunun ne olduğunu bilmek hakkını kullanmalı.
İşleri zamanında yapılmıyor mu? Zamanında beyan etmemekle ceza mı yedi?
Bilgileri mi ifşa etti? İstenilen finansal tablo ve analizleri mi yapmadı? V.s.
Eğer ki bu ve bunlara benzer hiçbir kabahati ve kusuru yoksa işte orda HAKSIZ NEDEN ortaya çıkarak, hukuki sürece zemin hazırlanmış olur..Meslek mensubu defter ve belgeleri de teslim etmek zorunda değildir.Taa ki muacceliyet kesbeden bedeli meslek mensubu alana kadar.
Mahkeme etme hakkı saklıdır ve aksi durumda kullanılmalıdır.
Çünkü sözleşme takvim yılı ise buradaki mağduriyetin giderilmesi gerekmektedir.
Yoruma çok açık olan disiplin yönetmeliği Madde 5/a ise burada ceza koyamaz.
Bakın 26.maddeye suç tanımı var mı? Yok.. Çünkü haksız rekabetin olduğu yerde disiplin cezası da olmaz..Yanı meslek mensubunun acık bir kusuru sözkonusu değilse, müşteri yıl içerisinde sözleşmenizi tek taraflı olarak feshediyorsa bunun adı Haksız Rekabettir. Mevzuat ve TTK ‘da yukarda açıkladığım üzere aynı yönde..
Bu koşullar altında HR ile sözleşme feshinde defter ve belgelerin teslim edilmesi sorumluluğu meslek mensubuna yüklenemez. Çünkü genel hukuk kurallarından doğan HAPİS HAKKI hükümleri yürürlüktedir. Tazminat hakkı doğar !
Bilvesile burada başka bir mevzu ise Maliye Bakanlığı tarafıdır.
Mükellef her an Vergi Dairesine ben müşavirim ile sözleşmemi feshettim diye bir dilekçe ile başvurursa ekranı meslek mensubuna kapatılarak yeni sözleşme yapılan meslek mensubuna iş tevdi edilmekte..Henüz muhakeme evresi bitmeden ve sözleşmesi bitirilen meslek mensubunun alacağı var / yok dahi sorulmadan ve kusuru olup olmadığı dahi sorgulanmayan biçimde ekmeği elinden alınmaktadır.Haksız Rekabet Yazılımının önümüzdeki zamanlarda Gelir İdaresi Başkanlığı dataları ile havuz oluşturması gerekmektedir. Meslek mensubuna mükellefin borcu veya neden, niçin sorgulamalarının yapılması gerektiği kaçınılmazdır. Bu çalışmanın ön görüşmelerinin yapıldığını ve iyiye gidişlerin olduğu haberlerini de buradan paylaşmak isterim.
Önümüzde duran 1136 sayılı KAMU KURUMU NİTELİĞİNDEKİ MESLEK KURULUŞLARI (KKNMK) baroların yapı ve uygulamaları örnek alınarak, daha iyi bir hiyerarşik oluşum yapılabilir. Bir alıntı ile açıklamak gerekirse,
“Avukat, avukatlık ücreti ile yaptığı harcamalar ödenmedikçe, dosyayı teslim etmekle mükellef değildir.” Ayrıca, avukatın hapis hakkı ve avukatlık ücretinin ülümünden sonra bile mirasçılarına geçmesi.Veya muvafakatı olmadan, iş sahibi kimseye avukatlık işini veremiyor gibi … Dikkat ederseniz her şey yerli yerinde.Ortada sorun yok yani..
Haksız Rekabet ile alakalı yazılım ve HAKSIZ REKABETLE MÜCADELE YAZILIMININ MESLEK MENSUPLARINCA KULLANILMASI HAKKINDA MECBURİ MESLEK KARARI ‘nda pek de yer almayan iki konuyu da ayrıca paylaşmak gerekirse, haksız rekabetin ne boyutlarda bir sorun olduğunu tahayyül etmiş oluruz.
- Meslek mensubu belli bir ücret karşılığı belgesini meslek ehliyeti olmayan kimselere kiraya vermesi yani muvazaalı büro çalıştırma,
- Meslek mensubunun yanında çalışan elemana mükkellef bulma karşılığında ücret ödemeden çalıştırması ve şifrelerini kullanmaya müsaade etmesi,
Danıştay Kararı İle İptal Edilen 22.Madde ‘nin yönetmelikte iptal edilen hükümleri yasaların arkasından dolanarak Haksız Rekabet yazılımı ile meslekdaşı baskı altına almak da cabası…
“Bu Meslek Kararı ve hali ile yazılımın başarısı kullanılmaya başlandığı andan itibaren uygulanması ve meslek mensuplarının sahiplenmesi ölçüsünde olacaktır.”
Bekleyip göreceğiz…
Selahattin İPEK
SMMM-Bağımsız Denetçi
[email protected]
Kaynak:
-Türk Ticaret Kanunu
-1136 Sayılı Kanun
-Haksız Rekabetin Tespiti DAVA - T.C. …. 2.Asliye Ticaret Mahkemesi
2012/1 Esas Karar No:2014/39
-Haksız Rekabetle Mücadele Yazılımının Meslek Mensuplarınca
Kullanılması Hakkında Mecburi Meslek Kara
-Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Ve Yeminli Mali Müşavirlerin
Çalışma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik
-Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Ve Yeminli Mali
Müşavirlik Disiplin Yönetmeliği
-Savaş YILDIZ-SMMM/BD